Nō Kaitangata a Wi Omere, ko Te Ipu, ko Rangiwahia ētahi atu ingoa ōna. Ko ia nei te tamaiti a Manukino rāua ko Tutonga. Tokorua ngā tamāhine a Wi Omere ko Hera Te Ipu rāua ko Mere Wiremu Te Ipu (mate i te tau 1890). Tokorua anō ngā tamāhine a Mere ko Rangitiapa Pohonui rāua ko Ngamako Pohonui i noho ki Kihikihi ki Waikato. Ko Riria te wahine tuarua a Wi, nō Ngati Ruanui ia, ka mate nei i te tau 1900. Kāore ā rāua tamariki. Ka heke mai hoki ōna teina ki Te Whanganui a Tara, ko Pene Te Riri rāua ko Pita Te Haukoti. Ko tōna tuahine ko Rapana Rangiwahia ka moe i a Te Aratangata o Ngati Toa, hei teina ki a Nohorua, tungāne ki a Hinekote (kuia). Hei tuakana a Nohorua ki a Te Rauparaha, te rangatira o Ngati Toa, ā, ko tōna ingoa iriiri ko Watarauhi. Nō Ngati Rahiri, nō Te Ati Awa a Wharemawhai te wahine a Watarauhi Nohorua, e ai anō hoki ki ngā kōrero ka topatopa hoki a Watarauhi ki ngā pā o Pipitea me Te Aro i ngā tau o te 1840. Nō Ngati Rahiri anō hoki a Ngatata-i-te-Rangi.

Ko ngā kōrero mō Wi Omere i a ia e tamariki ana, nā Rangipito o Ngati Rahiri i whākī ki a S Percy Smith rāua ko A. Shand i tana kaumātuatanga. Hei ika hoki a Rangiwahia i te pakanga o Te Motunui i te tau 1821/2, ā, me te pakanga hoki ki Pukerangiora i te tau 1831.

E ai ki tā Smith, i te tau 1832, te tau i muri mai, ka huihui ētahi iwi katoa o Te Ati Awa ki Tikorangi, ki te tahatika raki o te awa o Waitara ki te whiriwhiri kōrero mō Te Heke Tama-te-uaua ki Kapiti. Whakapiri mai ana hoki ētahi nō Ngati Tama me Ngati Mutunga mā. Ko ngā rangatira i reira ko Te Pononga, ko Te Hau-te-horo, ko Rangiwahia, ā, kei roto hoki i te heke ko R. Barrett, rātou ko J. Love ko Billy Keenan hoki me ō rātou whānau. Nō te wehenga mai o te heke (tērā pea e 2500 tāngata) i Kapua-taita i te awa o Wai-o-ngana i muri mai o te Maehe, ko ngā rangatira ko Tau-tara, ko Raua-ki-tua, ko Te Wharepouri, ko Te Puni, ko Rangiwahia, ko Wi Tako, ko Hau-te-horo, ko Te Ito, ko Te One-mihi mā.

Kīhai a Rangipito i kōrero mō Ngati Maru i noho takiwā ki te whanga o Titahi, ā, kia taunga rāanō te hāhi Karaitiana ka hoki atu ana ki Taranaki. I muri mai ka tūtū poto te pūehu ki a Tuwharetoa i a Te Heuheu ki te rāwhiti o Pukenamu i Whanganui, ko te puke tērā i hangā ai te pā hōia o Rutland i ngā tau muri tata mai.

I muri mai he heke anō i tau ki Waikanae, i raro i a Te Rangitake. Tū tautoko ana a Rangiwahia i a Te Ati Awa i te pakanga o Hao-whenua i te tau 1834, i muri mai ka heke a Rangiwahia (arā Wi Omere), me Ngati Tama ki Ohariu, ka noho tuturu ai ki Pakuao, ko ngā ngakinga whenua kei Otari. Nō te taenga mai o te kaipuke Tory i te tau 1839 ko Wi Omere anō tētahi e kīa ana kei Otari tana ngakinga. E ai ki tētahi, ko Wi Omere tērā o Otari. Nō muri, nō te tau 1844 ka haina tahitia e rāua ko Hakaraia Parua (te teina o Wi Keepa Ngapapa) te tuhinga whenua e kīa nei Deeds of Release, i Pakuao.
Nō te tau 1862 ka haina tahitia atu e rātou ko ētahi atu he rīhi nō ētahi pānga whenua o Ngati Tama ki Otari. Ko rātou nei ko Wikitoa, ko Raniera Taura (Pakawahenga), ko Pene Te Riri, ko Takarei (teina o Raniera), ko Taituha Te Rena, ko Peti Te Hauatua, ā, ko Iraia Raniera hoki.

I te hohounga o te rongo a Ngati Tama ki a Ngati Kahungunu i te tau 1842, ka hoki atu anō ētahi o Kaitangata me Ngati Tama ki ngā mahinga Mukamuka i noho ai rātou i ngā tau o mua atu. Nō te tū mai o te Mukamuka Reserve i te tau 1847, ka wehe atu anō ētahi o Ngati Tama ki te whenua rāhui Māori ki Pakaratahi kei runga ake i Te Awakairangi. Ko tā ētahi rangatira o Ngati Tama pēnei me Taringakuri rāua ko Raniera he peka noa ki te Mukamuka. I Te Awakairangi kē a Taringa kuri e noho ana, ā, ko Raniera i noho ki Wharekauri mai i te tau 1835 ki te 1841. Engari, tuturu tonu te noho a Wi Omere me tana teina Pene Te Riri ki Mukamuka, ā, mate noa ai, tanumia noa ai ki reira.

Ko Katerina Aratangata (mate i te tau 1893) te irāmutu a Wi Omere. Ko tana māmā ko Rapana Rangiwahia hei tuahine ki a Wi Omere. Ka moe a Katerina i a Raniera Te Pokawainga, irāmutu nā Taringakuri. Katoa ā rāua tamariki ko Iraia Raniera, ko Waitaoro Raniera (mate i te tau 1929), ko Te Kapo Raniera i whānau mai ki Wharekauri. Ko tētahi atu irāmutu a Wi Omere, ko Hira Te Aratangata (mate ki Porirua i te Hurae 1891) i moe i a Hohaia Pokaitara, ā, ka noho ki Mukamuka, ki Porirua, ā, ki Koangaumu Reserve i pupuri tonutia ai e Nohorua mō ōna uri me ōna whanaunga. E ai ki tā Hira ka heke atu tana pāpā a Te Aratangata me ōna tungāne ki Kaiapoi (1829) ki te kōkiri i te pakanga a Te Rauparaha ki a Ngai Tahu, ā, hinga ana a Te Aratangata i reira.

Nō te marama o Mei 1884 i mate ai a Wi Omere,ā, ka nehua ki Mukamuka.

[Kia mahara - ahakoa iti noa ngā kōrero mō Wi Omere e tamariki ana, arā mō Rangiwahia i te pakanga o Te Motunui i te tau 1821/2, he tupuna rongonui tonu ia o te takiwā nei.]

Ngā Tuhinga Kōrero:

• Wellington MB no. 1 p.55, 62, 314-316, 368
• Wellington MB no. 2 p.33-40, 38, 46-48, 87, 122, 194-201
• Wellington MB no. 3 p.20
• Wellington MB no. 6 p.315-318, 329-330, 338-339
• Otaki MB no. 27 p.134-5
• Otorohanga MB no. 48 p.107
• Smith, S. Percy. History and traditions of the Taranaki coast. Journal of the Polynesian Society. : v. 19, p.49-62, 74-81 (1910)
• Ballara, Angela. Waitaoro 1848/49?-1929, in, Dictionary of New Zealand Biography updated 30th September 2002.
• OLC 1/906 Tod claim.