Wellington City Libraries

Te Matapihi Ki Te Ao Nui

Search options

Return to Nga Tupuna main page

Mata Pekamu Tamatuhiata,
Ora tonu ana i te tau 1874

Read in language


Ko Mata Pekamu, arā ko Martha Beckham rānei ko Mata Pekamu Tamatuhiata, te tamāhine a Akatohe rāua ko Tamatuhiata. Kei ngā rekoata o te Kōti Whenua Māori ko Tuhawaiki tētahi atu ingoa ōna e ai ki tētahi whakapapa nā tana whanaunga tata nā Ruakere Moeahu i tātaki.

Ko tana whaea ko Tamatuhiata, he tuahine nō Kawana Hiangarere o Ngati Mutunga me Ngati Kura. Ko Kawana Hiangarere te pāpā o Wi Tamihana Te Neke nāna i haina Te Tiriti o Waitangi ki Waikanae i te 15 o Mei 1840. Nō Taranaki a Mata ki te taha o tana pāpā. Ka heke mai ia i ngā heke ki Waikanae kātahi ka heke ki te pā o Te Aro ki Te Whanganui-a-Tara. Ko tana tungāne ko Patara Runga i mate uri kore.

I Te Whanganui-a-Tara kē a Mata, tana māmā me ngā iwi o Taranaki e noho ana i mua i te heke nui o Te Atiawa i te heke Tama Te Uaua mai i Te Uruhi i te tau 1833/34. I te hekenga Tama Te Uaua i raro i ngā rangatira Te Wharepouri, rātou ko Te Puni, ko Rauakitua mā ki te Wairarapa mā Poneke, te āhua nei i hono atu ētahi anō whanaunga kua tae kē noa atu ki Pōneke i mua atu rā.

Ko Tamatuhiata, i mōhiotia hoki ko Te Rununga, tētahi i te heke ki Wairarapa, ā, ko rāua ko tētahi tuahine o Te Wharepouri, i toremi i a Taranaki whānui i te Wairarapa.

Ka moe a Mata Pekamu i te kaiwhaitohorā a George Ashdown tētahi o ngā kaiwhaitohorā kaihokohoko pākehā nei o Ngā Motu i tū ki te pakanga ki Otaka i te tau 1830. Ko aua tangata ko Billy Bundy, John Agar Love, Dicky Barrett, William Keenan, Joseph Phillips mā, nui tonu rātou i moe wahine Māori. Tokorima ngā tamariki a George rāua ko Mata Ashdown. Ko George, Maraea (Mrs. Guard), James David, Sarah (Mrs. Clegg) me Ellen arā Helen (Mrs. Wilberforce). Ka mate a George Ashdown i mua i a Mata ka moe tāne anō ia ko Tamati Te Wera o Te Aro.

Ki ngā rekoata a te Kōti Whenua Māori ki Pōneke i te tau 1866 ko Mata tētahi nōna ake nei te pā o Te Aro. Ka tohaina e te Karauna ki a ia ko tētahi wāhi ki te pānga whenua nama. 23. Nā Arama Karaka o Ngati Haumia, o Taranaki, tēnei whenua i wīra ki a Mata. I reira hoki ia i te hokotanga o te pānga 89 me te 90 Taone o Pōneke i te tau 1874, ā, nōna hoki he pānga ki te whenua 23 i te pā o Te Aro, ki tā te New Zealand Company Tenths, ki Ngatitara, ki Oeo, ā, ki te rohe hoki o Cape Survey District.

Ko ana pānga whenua i Taranaki, ka riro i ana tamariki ngā pānga whenua o tana tungāne o Rakautauri. Ki Ngā Tekau o Pōneke, ka riro i ana tamariki ngā pānga whenua o Hohepa Te Matewai o Ngati Taeri i tuhia ki ngā rārangi tuku iho mō Pipitea.

Ngā Tuhinga Kōrero:

  • Judge Ward MB no. 35, p. 258 ; Judge Ward MB no. 36, p. 5-9, 21
  • Taranaki MB no. 3, p. 162- 171, 179, 180-191, 193-194, 217-218, 348
  • Wairarapa MB no. 1, p. 1-2, 11-12
  • Wellington MB no. 2, p. 44-45, 153 ; Wellington MB no. 8, p. 49 ;
  • Wellington MB no. 9, p. 33-34, 42 ; Wellington MB no. 14, p. 127- 128

Korero o te Wa I Raraunga I Rauemi I Te Whanganui a Tara I Whakapapa