Ko Nga Waiata Maori he mea kohikohi mai, na Sir George Grey
Waiata : He Waiata, pp. 36-37.
Taku taina Piropiro e,
Taia mai ra, i runga te matoru,
E kino ana te kakahu,
'Na 'Kahu' i hanga kino,'
E pakaru ana koe waka,
'Na 'Kahu' i whakapakaru,'
Mo te putanga mai i te rae,
I runga o Ngatata,
E kuri ana, e rei ana,
Ki te toenga.
E hara i a au ena nga kino,
E whakina mai na,
Kaore ki a au,
Huna rawa kia ngaro,
Ko te kete maramara,
Ka tatangi mai,
Kei taku rangi,
Nga huanui kai 'Rerere,
Komako e,
I a Piro.
Tu atu ai te tira o tungane,
Whanau, whakatika atu ai,
Koe ki runga,
Koparetia Raukawa e,
Whitikia ai Tuwhenua,
Aurakitia ki te whare i te Kongange,
Tu mai ai o waewae e kui,
Ki te huanui.
Waiata : He Tangi, pp. 37-38.
Takiri mai ko te ata,
I runga o Tauhara,
Ko te ata i tua,
Ko te ata i au e i,
Tahuna mai ki te ahi tapu na Rongo,
Taitaia mai te wahie,
Apoapoa mai te toto e,
Haehaea ra ki te mira tuatini,
Kia tohu to hinu,
Ki roto o nga whanga',
E tangi pake ana,
Ko Rangi, ko Papa,
Ko Taiwhakaeteete,
I waenga ko Whaitiri-matakataka,
Ka konohi te whatu kai taua e,
Utaina ki te riu o Tane,
Ka tuku kia whano i te ia,
Ka u ana koe nga mata-rae,
I waho o te Kau,
Kia whakarongo ake ko Hari,
Ko Tahimaroroaitu,
Te taniwha, te parata,
Me kawe e au ki uta,
Ki uta ki a Rakamaomao,
Kia whakamuia to kiri,
Ki te ahi manuka,
Ka pupu to hinu,
He wai tuawhenua,
Ka patua te kakara,
Ki runga o nga puke,
Ka tuhi ka rapa i te rangi,
Te toto aku hoa,
Ka ea ko te mate na i,
Tu ake i kona, hoaia to maro,
Ko Haruru-ki-te-rangi,
Maia o riri, o nguha, o mata, i taona,
Ki te umu e i,
Ki kona koutou whakamau mai ai,
Ki te ao o te uru,
Ki konei au tu atu ai,
Tu ki tupua,
Tu ki taetae-aio-te-rangi i runga e,
Amohia to hoe,
Ko Maninitua, ko Maniniaro,
Ka tangi te kura,
Ka tangi, haere ra i,
Kia tika i te ia ki roto o Hauraki,
He terenga pounamu,
I te rahi ' Ati-Pare,
I te nui 'Ati-Tu e i,
Tu kau te maunga i te tonga,
Tena te taniwha ka tere ki te muri,
E tangi ngungunu ana,
Ki roto o Waihou,
He mate ka huri nuku,
Te matenga o te iwi e i.
Waiata : Na Rotorua, p. 39.
Pa koreki hau e hari mai,
Hari mai, ka korero,
Hari mai ka korero,
Korerotia mai,
Kia rongo atu ai aku taringa,
Tutara koutou,
Me kowai hoki au e aha nei,
Ka pa e te tau,
I waiho i te whare,
Ka ako au ki te kamupara,
He pai para haere,
Kihai ra i ata mahia,
Te ata tautahanga,
Taku titiro, hei aha koa ko ahau,
Ka harahuku,
Nawai te napi po,
Na Mawete, koe i whakatata,
Riro mai ki roto ra,
Me he puawhe,
Au e rumakina,
Kei runga riro ra,
Te ripi koi kei a Waraki,
He hokinga mai hoki,
Te mea ano au ka turupou,
Waiho i konei paeko ai,
Me he kaore pae koe, i te waru,
E ai taku rongo i te,
Kikitara kei te ngahere,
Ka rahi te whakama,
E wahipu,
Kei taku ate.
Waiata : He Tangi, pp. 40-41.
E kui Kumara e te whare moe ai, Kia noho mai koe i te marae kino, I te marae o Tu-matauenga, Titi rere po, hokioi rere ao, Tau atu ko Waikare, Rukuhia e koe ko te ruku i te kawau, Kia ea ake ana, ko Waimapuhia, Ngaua i runga, ngaua i raro, Ngaua i te tumuaki o era tupua i, Tuatua i a Rata i a Wahieroa, I a Tane, tu ana hei koiwi, Mo te tangata, Hei ngaki i to koutou mate, Kia tohe Makauri, E tohe te ariki, rere noa iara, Me he rahui kawau, Ki roto o Ahirau, Me rehu atu koe ki te hinengaro, E ngaro ai te tangata, Huna te koko uri, Huna te koko tea, E Tumari, ko te tapiri i ana i to taha i, |
"This waiata is also found in Nga moteatea / he mea kohikohi na Sir Apirana Ngata, Pt II, no 119. It is a Tuhoe lament for Kumara, by Pikihuia. Kumara was the grandmother of Pikihuia and his brother Tamarau Waiari. Whilst a war-party of Tuhoe was at Tutira, Kumara and others left behind at Te Ana-o-tikitiki, were slain by Ngati Ruapani and cast into the lake waters below. It is said by Ruatoki people that this song is the second verse of no. 117 - He tangi mo te Maitaranui - Te rongo o te tuna ehau mai ra. |
'Ore te roimata, E kawata noa, nei, Tu ra te tere, Kaore he koha i puaki, Kei te mahi koe, Kei te mate au ki te whare, Moari atu iana koe, Te rewhanga mai he waero, Ko Meremere ki runga, Ko au ki raro nei, e te ipo, To waihotanga, Puke ana au i te wai, Marua te wai, Awhea utu ai, Me he kai aohanga, I te taumata i te Rangaranga, Whanatu ai koe, E au mai te haere, Ka haruru ki tawhiti, Ka riua koe ki tai e. | Oliver, Richard Aldworth 1811-1889 :Te Rangihaeata and family outside a whare, Kapiti Coast. 1850 or 1851?. Click on image to view in larger size. |